Realizując zapisy Prawa farmaceutycznego Rada Powiatu w Opatowie dokonała w 2020 r. poraz pierwszy od 2005 r. ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych oczywiście po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego. Szczegóły związane z pracami legislacyjnymi, ktore były szeroko omawiane były i są przedstawiane na bieżąco na stronie BIP (stara strona: http://www.opatow.eobip.pl/bip_opatow/index.jsp?place=Arch02&news_cat_id=272&news_id=7206&layout=archive&page=text).
Powyżej zaprezentowany tryb ustalania dyżurów jest ostatnim, jaki został zastosowany, gdyż obecnie ustawodawca zakończył (18 sierpnia 2023 r.) prace nad zmianą ustawy o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw rozpoczęto 30 czerwca 2021 r.[1]. Ustawa trafiła do podpisu Prezydenta, którą podpisał 21 sierpnia 2023 r., a została opublikowana w dniu 20 września 2023 r. (Dz. U. poz. 1938). W większości zapisy wchodzą w życie z dniem 1 listopada 2023 r.[2]
Poniżej zamieszczamy treść zmienionej ustawy, którą ustawodawca wprowadził inną procedurę ustalania rozkładów na 2024 rok i lata kolejne, gdzie dyżury (TYLKO 4 h w dni wolne od pracy i 2 h w nocy) będą finansowane przez NFZ.
Zgodnie z proponowanymi zmianami, finansowanie dyżurujących aptek ogólnodostępnych ma opierać się na wynagrodzeniu ryczałtowym. Stawka wynagrodzenia będzie wynosić 3,5% minimalnego wynagrodzenia za pracę, przeliczonego na jedną godzinę faktycznego dyżuru[3].
Aktualnie (od 1 stycznia 2024 r.) minimalne wynagrodzenie[4] wynosi 4242 zł brutto, co oznacza stawkę 148,47 zł za godzinę dyżuru. Należy mieć na względzie, że od lipca 2024 r. kwota ta wynosić będzie 4300 zł brutto. Przełoży się na stawkę 150,50 zł za godzinę dyżuru apteki.
Zgodnie z nowymi przepisami (art. 94 ust. 13), dyżury będą pełnione na podstawie uchwały zarządu powiatu i będą finansowane przez NFZ w zakresie czterech kolejnych godzin zegarowych między 10 a 18 w dni wolne od pracy[5] lub dwóch godzin między 19 a 23 podczas dyżurów nocnych[6].
W celu otrzymania dofinansowania, podmiot prowadzący aptekę ogólnodostępną będzie zawierał umowę z NFZ. Warto wspomnieć, że warunkiem dofinansowania jest fakt, że apteka musi działać w mieście liczącym nie więcej niż 40 tys. mieszkańców i będącym jednocześnie siedzibą władz powiatu.
Jeśli rozkłady nie gwarantują zaspokojenia potrzeb ludności, zarząd powiatu wyznacza aptekę na 1 rok określają dni oraz godziny pełnia dyżuru.
W dniu 7 lutego 2024 r. na została przeprowadzona przez Zarząd Powiatu w Opatowie analiza poziomu zaspokojenia potrzeb ludności w zakresie ustalenia dyżurów w dzień wolny od pracy i w porze nocnej aptek ogólnodostępnych w powiecie opatowskim w 2024 roku. Całość materiały udostępniamy w załączniku, a poniżej zamieszczamy jedynie sentencję:
Powiat ma działać na rzecz zaspokojenia potrzeb mieszkańców a nie wpieranie prowadzenia działalności gospodarczej przez podmiot prywatny. Celem zmiany art. 94 Prawa farmaceutycznego było wprowadzenie mechanizmu finansowania dyżurów aptek przede wszystkim tych miejscach, gdzie jest dla podmiotów prowadzących apteki ekonomicznie nieopłacalne. Można założyć, że dyżury aptek ogólnodostępnych nie są kierowane do pacjentów, którzy są w stanie zaplanować z wyprzedzeniem zakup leków albo innych wyrobów medycznych czy artykułów dostępnych w aptekach. Podążając za decyzją ustawodawcy o odchodzeniu od dyżurów całodobowych z uwagi na ich nieracjonalność, dokonując niniejszej analizy uwzględniono dane statystyczne Ministerstwa Zdrowia odnoszące się do znikome ruchu w aptekach po godz. 23.00. Zatem tut. urząd bierze pod uwagę ruch pacjentów i godziny, w których pacjenci korzystają ze świadczeń opieki zdrowotnej i rekomenduje skierowanie przez zarząd powiatu informacji do aptek w m. Opatów o potrzebie wyznaczenia jednej apteki ogólnodostępnej do pełnienia dyżurów w porze nocnej oraz dyżurów w dni wolne od pracy poprzez wprowadzenie dyżurów:
- w porze nocnej w godzinach od 20.00 do 22.00 - gdzie winien to być dyżur pełniony przez aptekę ogólnodostępną bez przerwy przez kolejne 2 godziny zegarowe w przedziale czasowym między godzinami 19.00 a 23.00,
- w dni wolne od pracy w godzinach od 14.00 do 18.00 – gdzie winien to być dyżur pełniony przez aptekę ogólnodostępną w dniach, o których mowa w art. 1 lub art. 1a ust. 1 ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1920), bez przerwy przez kolejne 4 godziny zegarowe w przedziale czasowym między godzinami 10.00 a 18.00.
W interesie mieszkańców naszego powiatu korzystających ze świadczeń opieki zdrowotnej w nocy (do 22.00) jest, aby apteka była otwarta jak najdłużej. Ustawodawca w art. 94 ust. 9 ustawy – u.p.f. ukrył ideę odejścia – na ile to możliwe – od przymusowości wyznaczania aptek ogólnodostępnych do pełnienia dyżurów, na rzecz dobrowolności. W przepisie tym zawarto wytyczną, zgodnie z którą zarząd powiatu, dokonując oceny i wyboru podmiotu, któremu zamierza powierzyć pełnienie dyżurów aptecznych, w pierwszej kolejności powinien dokonać go spośród podmiotów, które dobrowolnie zgłosiłyby się do pełnienia dyżurów (zgodnie z wcześniej omówionym proponowanym art. 94 ust. 5 u.p.f.).
Ponieważ jednak jest możliwe, że tak sformułowanej wytycznej nie da się zrealizować (gdyż np. żaden podmiot nie zgłosi się dobrowolnie albo wprawdzie zgłosi się, ale nie będzie mógł być wyznaczony przez wzgląd na obwarowania wcześniej omówionego proponowanego art. 94 ust. 7 u.p.f.), wskazuje się na możliwość skorzystania z uprawnienia zarządu powiatu do wyznaczenia innej apteki. Takie wyznaczenie będzie się wiązało z przymusowością w przypadku pierwszej wyznaczanej apteki ogólnodostępnej. Niezależnie od powyższego wprowadzono również możliwość wyznaczenia dodatkowej apteki ogólnodostępnej do pełnienia dyżurów, jeżeli zarząd danego powiatu uzna to za uzasadnione.
Podkreśleniu wymaga, że zgodnie z art. 94 ust. 13 u.p.f. wprowadzono, że co do zasady, dyżury apteczne będą finansowane ze środków Funduszu. Określono wysokość wynagrodzenia dla podmiotu prowadzącego aptekę za pełnienie przez nią dyżuru. Przyjęto tu rozwiązanie odnoszenia wynagrodzenia do godzin faktycznie przepracowanych dyżurów, co wynika z faktu, że zarówno przyjęta definicja „dyżuru w dzień wolny od pracy”, jak i „dyżuru w porze nocnej” w swych treściach referują do określonych przedziałów godzinowych. Ustalono wysokość wynagrodzenia 3,5% minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, w przeliczeniu na 1 godzinę faktycznie przeprowadzonego dyżuru. W ocenie ustawodawcy jest to poziom pozwalający oczekiwać, że część podmiotów prowadzących apteki ogólnodostępne będzie gotowa – ze względu na to wynagrodzenie – do dobrowolnego zgłaszania się do pełnienia dyżurów. Wynagrodzenie to należy także traktować jako rekompensujące przymusowość pełnienia dyżurów w przypadkach, jeżeli do ich wykonywania nie udało się wyznaczyć apteki dobrowolnie się zgłaszającej. Dodatkowo ustawodawca w art. 94 ust. 20 u.p.f. wprowadził mechanizm kary za niepełnienie wyznaczonych aptece dyżurów lub pełnienie ich w niepełnym wyznaczonym wymiarze. Kara ta sprowadza się do zwrotu nienależnie otrzymanego wynagrodzenia. Proponowany przepis ma charakter prewencyjno-odstraszający w związku z tym, że obowiązkiem zwrotu, wraz z odsetkami, będzie objęta całość otrzymanego wynagrodzenia od momentu wyznaczenia apteki do dyżurowania. Jest to w opinii Ministerstwa Zdrowie przy tym adekwatna kara w związku z tym, że nie jest wykluczone, że apteka uchylałaby się od obowiązków nie tylko w czasie możliwym do stwierdzenia w ramach kontroli, ale również w skali i okresach niemożliwych do ustalenia. Zmiana w art. 94 ust. 21 u.p.f. ma na celu wprowadzenie procedury reakcyjnej w przypadku, gdy wyznaczona do dyżurów apteka ogólnodostępna z przyczyn losowych traci zdolność kontynuowania ich wykonywania.
W dniu 22 marca 2024 r. Zarząd Powiatu w Opatowie wyznaczył 5 aptek ogólnodostępnych w m. Opatów do pełnienia rotacyjnie dyżurów w porze nocnej (20.00-22.00) oraz dyżurów w dni od pracy (14.00-18.00) w II-IV kwartale 2024 r.
[1] https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12348505
[2] https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=3408
[3] Art. 94 ust. 14 - Prawa farmaceutycznego
[4] https://www.zus.pl/baza-wiedzy/skladki-wskazniki-odsetki/wskazniki/minimalne-i-przecietne-wynagrodzenie
[5] Art. 73) dyżurem w dzień wolny od pracy - jest dyżur pełniony przez aptekę ogólnodostępną w dniach, o których mowa w art. 1 lub art. 1a ust. 1 ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1920), bez przerwy przez kolejne 4 godziny zegarowe w przedziale czasowym między godzinami 10.00 a 18.00.
[6] Art. 74) dyżurem w porze nocnej - jest dyżur pełniony przez aptekę ogólnodostępną bez przerwy przez kolejne 2 godziny zegarowe w przedziale czasowym między godzinami 19.00 a 23.00.